Υπεύθυνη: κα Θεοφανώ Γεωργίου, Επιθεωρήτρια Νοσοκομειακού Εργαστηρίου
Σύμφωνα με τη Διεθνή Ένωση Κλινικής Χημείας «Η Κλινική Χημεία περιλαμβάνει τη μελέτη της χημικής πλευράς της ανθρώπινης ζωής σε κατάσταση είτε υγείας, είτε ασθένειας και την εφαρμογή εργαστηριακών μεθόδων στη διάγνωση, τη θεραπεία, τον έλεγχο αλλά και την πρόληψη ασθενειών».
Το Εργαστήριο Κλινικής Βιοχημείας παρέχει διαγνωστικές υπηρεσίες στην ειδικότητα της Κλινικής Βιοχημείας σε ασθενείς του Γενικού Νοσοκομείου Λευκωσίας (εσωτερικούς και εξωτερικούς) και σε ασθενείς όλων των Κέντρων Υγείας της επαρχίας Λευκωσίας. Εξυπηρετεί ιδιωτικά εργαστήρια και τα εργαστήρια των λοιπών κρατικών Νοσηλευτηρίων για εξειδικευμένες εξετάσεις. Λειτουργεί ως Κέντρο Αναφοράς για τα εργαστήρια των υπόλοιπων Νοσοκομείων της Κύπρου.
Στόχος του εργαστηρίου είναι η παροχή υψηλού επιπέδου υπηρεσιών υγείας καθώς επίσης εκπαιδευτικό και ερευνητικό έργο. Αυτό επιτυγχάνεται με βάση Ευρωπαϊκά και Διεθνή Πρότυπα για τη διασφάλιση της ποιότητας, ώστε να εκδίδονται αξιόπιστα αποτελέσματα. Για την πλήρωση του στόχου αυτού προτεραιότητα είναι η συνεχής εκπαίδευση του προσωπικού, η παρακολούθηση της εξέλιξης, της τεχνολογίας, μέσω επιστημονικών περιοδικών και του διαδικτύου, της συμμετοχής σε επιμορφωτικά σεμινάρια και συνέδρια και της συνεργασίας με εταιρείες τεχνολογικού εξοπλισμού. Έτσι επιτυγχάνεται η εφαρμογή νέων μεθόδων ώστε το εργαστήριο να ανταποκρίνεται στις απαιτήσεις του κλινικού χώρου.
Το εργαστήριο ακολουθεί διαδικασίες εσωτερικού ελέγχου ποιότητας και συμμετέχει σε προγράμματα εξωτερικής αξιολόγησης της ποιότητας με διεργαστηριακούς ελέγχους που καλύπτουν όλο το φάσμα των αναλύσεων (ΕΣΕΑΠ, BIORAD, UK NEQAS, INSTAND, RIQAS). Από το 2020 το εργαστήριο είναι διαπιστευμένο στον Τομέα της Κλασικής Βιοχημείας με το ISO 15189 για ένα ευρύ φάσμα αναλύσεων.
Το Εργαστήριο Κλινικής Βιοχημείας διαχωρίζεται στους εξής τομείς:
Στον τομέα αυτό διενεργούνται με χρήση αυτόματων αναλυτών, ένα μεγάλο φάσμα αναλύσεων με φασματοφωτομετρικές και χρωματογραφικές μεθόδους. Οι εξετάσεις που προσδιορίζονται σε αυτό τον τομέα ανήκουν στις ομάδες των ενζύμων, μεταβολιτών, ειδικών πρωτεϊνών και ηλεκτρολυτών. Οι ομάδες αυτές των αναλύσεων αποτυπώνουν την πρώτη και συνολική εικόνα της κατάστασης του ασθενή και είναι από τα σημαντικότερα εργαλεία που χρησιμοποιούνται από τους ιατρούς για τη διάγνωση και θεραπεία.
Στην Κλασική Βιοχημεία διενεργούνται οι πιο κάτω εξετάσεις
α/α | ||
1 | ACE | Μετατρεπτικό Ένζυμο Αγγειοτενσίνης |
2 | ADA | Απαμινάση Αδενοσίνης |
3 | Alb | Αλβουμίνη |
4 | ALP | Αλκαλική Φωσφατάση |
5 | ALT | Αμινοτρανσφαιράση Αλανίνης |
6 | AMMO | Αμμωνία |
7 | AMYL | Αμυλάση-α |
8 | ASO | Αντιστρεπτολυσίνη |
9 | AST | Ασπαρτική Αμινοτρανσφαιράση |
10 | β2 | Β2-Μικροσφαιρίνη |
11 | BILDT | Χολερυθρίνη Άμεση |
12 | C3 | Συμπλήρωμα C3 |
13 | C4 | Συμπλήρωμα C4 |
14 | Ca | Ασβέστιο |
15 | CHOL | Χοληστερόλη |
16 | CHE | Χολινεστεράση |
17 | CK | Κινάση Κρεατίνης |
18 | CK-MB | Ισοένζυμο Κινάσης Κρεατίνης |
19 | Crea | Κρεατινίνη |
20 | CRP | Αντιδρώσα Πρωτεϊνη-C |
21 | Fe | Σίδηρος |
22 | FERRI | Φεριτίνη |
23 | G6PD | Γλυκόζη-6-φωσφορική Αφυδρογονάση |
24 | GGT | γ- Γλουταμινοτρανσφαιράση |
25 | Gluc | Γλυκόζη |
26 | GlucV —- | Καμπύλη Γλυκόζης |
27 | HBA1C | Γλυκοζηλιωμένη Αιμοσφαιρίνη |
28 | HCO3– | Διττανθρακικά |
29 | HCYST | Ομοκυστεϊνη |
30 | HDL | Χοληστερόλη-HDL |
31 | IgA | Ανοσοσφαιρίνη |
32 | IgG | Ανοσοσφαιρίνη |
33 | IgM | Ανοσοσφαιρίνη |
34 | Lact | Γαλακτικό Οξύ- L |
35 | LDH | Γαλακτική Αφυδρογονάση |
36 | LDL | Χοληστερόλη-LDL |
37 | Lip | Λιπάση |
38 | Mg | Μαγνήσιο |
39 | Na | Νάτριο |
40 | K | Κάλιο |
41 | CL | Χλώριο |
42 | Osm | Ωσμοτικότητα |
43 | Phos | Φώσφορος |
44 | Prot | Πρωτεϊνες |
45 | RF | Ρευματοειδής Παράγοντας |
46 | TBILT | Χολερυθρίνη Ολική |
47 | TG | Τριγλυκερίδια |
48 | UA | Ουρικό Οξύ |
49 | UALB | Αλβουμίνη Ούρων |
50 | UIBC | Σιδεροδεσμευτική Ικανότητα Ακόρεστη |
50 | Uprot | Πρωτεϊνη Ουρών |
50 | Urea | Ουρία |
Στον τομέα αυτό προσδιορίζονται τα επίπεδα θεραπευτικών φαρμάκων στο αίμα ασθενών για τη ρύθμιση των δοσολογιών των φαρμάκων. Οι ομάδες των φαρμάκων που ελέγχονται είναι: αντιεπιληπτικά, αντιβιοτικά, αναλγητικά, ανοσοκατασταλτικά, καρδιολογικά, αντινεοπλασματικά, αντιασθματικά και αντιψυχωτικά φάρμακα. Η παρακολούθηση των επιπέδων των φαρμάκων στο αίμα των ασθενών παίζει σημαντικό ρόλο στη φαρμακευτική θεραπεία αφού τα θεραπευτικά όρια για τα περισσότερα φάρμακα περιορίζονται σε στενά όρια και παρέκκλιση από αυτά δημιουργεί κίνδυνο τοξικότητας που μπορεί να προκαλέσει σοβαρά προβλήματα στον ασθενή.
Τα Θεραπευτικά Φάρμακα που διενεργούνται στο Εργαστήριο είναι τα πιο κάτω.
α/α | ||
1 | ACTM | Acetaminophen |
2 | AMIK | Amikacin |
3 | CRBM | Carbamazepine |
4 | CSA | Cyclosporine |
5 | DGNA | Digoxin |
6 | ETHOS | Ethosuximide |
7 | EVER | Everolimous |
8 | GENT | Gentamycin |
9 | LI | Lithium |
10 | METH | Methotrexate |
11 | MYCO | Mycophenolic Acid |
12 | PHNO | Phenobarbital |
13 | PTN | Phenytoin |
14 | SAL | Salicylate |
15 | SIROL | Sirolimus |
16 | TACR | Tacrolimus |
17 | THEO | Theophylline |
18 | TOBR | Tobramycin |
19 | TOPIR | Topiramate |
20 | VALP | Valproic Acid |
21 | VANC | Vancomycin |
Στον τομέα αυτό προσδιορίζεται ένας μεγάλος αριθμός ειδικών πρωτεϊνών με τη μέθοδο της Νεφελομετρίας.
α/α | Ειδικές Πρωτεΐνες | |
1 | AAT | α1-Αντιθρυψίνη |
2 | A2 | Α2 -Μακροσφαιρίνη |
3 | HAPTO | Απτοσφαιρίνη |
4 | CER | Σερουλοπλασμίνη |
5 | PRE-ALB | Προ-αλβουμίνη |
6 | SAA | Αμυλοειδής Ορός Α |
7 | Ig A | Ανοσοσφαιρίνη A |
8 | Ig G | Ανοσοσφαιρίνη G |
9 | Ig M | Ανοσοσφαιρίνη M |
10 | Kappa | Κάππα Ελαφρές Αλυσίδες Ορού και Ούρων |
11 | Lambda | Λάμδα Ελαφρές Αλυσίδες Ορού και Ούρων |
12 | Free Kappa | Ελεύθερες Κάππα Ελαφρές Αλυσίδες Ορού και Ούρων |
13 | Free Lambda | Ελεύθερες Λάμδα Ελαφρές Αλυσίδες Ορού και Ούρων |
14 | IgGC | Ανοσοσφαιρίνη G σε Εγκεφαλονωτιαίο Υγρό |
15 | IgG1 | IgG Subclass 1 |
16 | IgG2 | IgG Subclass 2 |
17 | IgG3 | IgG Subclass 3 |
18 | IgG4 | IgG Subclass 4 |
Οι πρωτεΐνες είναι συστατικά όλων των υγρών του σώματος και ο προσδιορισμός τους στο κλινικό εργαστήριο συμβάλει κατά ένα μεγάλο ποσοστό στη διάγνωση διαφόρων παθήσεων. Το πλάσμα του αίματος περιέχει πάνω από 300 διαφορετικές πρωτεΐνες που η κάθε μια από αυτές συμβάλλει με το δικό της τρόπο στη φυσιολογική λειτουργία του οργανισμού.
Μερικές παθήσεις προκαλούν μεταβολή της συγκέντρωσης μιας ή περισσότερων πρωτεϊνών (συγκεκριμένων για κάθε πάθηση) στα διάφορα υγρά του σώματος και έτσι ο προσδιορισμός τους συμβάλει στη διάγνωση της συγκεκριμένης νόσου.
Η Ηλεκτροφόρηση είναι η κυριότερη εξέταση για τις πρωτεΐνες και μπορεί να δώσει πολύ περισσότερες πληροφορίες για μια νόσο απ’ ότι ο προσδιορισμός των ολικών πρωτεϊνών. Η Hλεκτροφόρηση και η Aνοσοκαθήλωση των πρωτεϊνών του ορού, χρησιμοποιούνται κυρίως για την ανάδειξη και ταυτοποίηση της παραπρωτεΐνης. Ο ποσοτικός προσδιορισμός των ανοσοσφαιρινών του ορού συναξιολογούμενος με την Ηλεκτροφόρηση και την Ανοσοκαθήλωση είναι αναγκαίος για τη διάγνωση και την σταδιοποίηση του Πολλαπλούν Μυελώματος.
Αυτή γίνεται σε ένα ηλεκτροφορητικό υλικό (συνήθως αγαρόζη) και διαχωρίζει τις πρωτεΐνες σε 5 διαφορετικά κλάσματα βάσει του ισοηλεκτρικού τους φορτίου. Επίσης διενεργείται Aνοσοκαθήλωση στις περιπτώσεις που θεωρηθεί αναγκαίο.
Μια άλλη σημαντική ανάλυση που διενεργείται είναι ο προσδιορισμός των ολιγοκλωνικών ζωνών σε Εγκεφαλονωτιαίο Υγρό.
Στο εργαστήριο αυτό διενεργούνται οι ακόλουθες αναλύσεις:
(α) Ανάλυση Ουρολίθων: γίνεται για να προσδιοριστεί η χημική σύσταση των λίθων και να προσφερθεί στους ασθενείς η κατάλληλη θεραπεία.
Οι κύριοι τύποι ουρολίθων αποτελούνται από ένα ή περισσότερα συστατικά όπως: οξαλικά, ασβέστιο, φωσφόρο, ουρικό οξύ, μαγνήσιο, αμμώνιο και κυστίνη.
(β) Βανυλομανδελικό οξύ (VMA): Το VMA ούρων χρησιμοποιείται για τη διάγνωση και παρακολούθηση της πορείας θεραπείας των όγκων που παράγουν κατεχολαμίνες όπως το φαιοχρωμοκύτωμα, το νευροβλάστωμα και τα γαγγλιώματα.
(γ) 5-υδροξυινδολεοξικό οξύ (5-HIAA): Το 5-HIAA είναι μεταβολίτης της σεροτονίνης και χρησιμοποιείται για τη διάγνωση και παρακολούθηση της θεραπείας των καρκινοειδών όγκων του μέσου εντέρου.
Από το 2018 έχει ξεκινήσει συνεργασία με τον Όμιλο Βιοιατρική για αποστολή δειγμάτων για τον προσδιορισμό επιπέδων μετάλλων στο αίμα και στα ούρα ασθενών. Αυτές οι εξειδικευμένες εξετάσεις έχουν παίξει σημαντικό ρόλο για συγκεκριμένους ασθενείς με συγκεκριμένες ασθένειες, αφού προσδιορίζονται τόσο επίπεδα μετάλλων που βρίσκονται φυσιολογικά στον οργανισμό, όσο και μέταλλα που δεν θα έπρεπε να βρίσκονται στον ανθρώπινο οργανισμό.
α/α | Μέταλλο | |
1 | Pb (Lead) | Μόλυβδος |
2 | Cd (Cadmium | Κάδμιο |
3 | Sn (Tin) | Κασσίτερος |
4 | Al (Aluminium) | Αλουμίνιο |
5 | Hg (Mercury) | Υδράργυρος |
6 | As (Arsenic) | Αρσένιο |
7 | Se (Selenium) | Σελήνιο |
8 | Cu (Copper) | Χαλκός |
9 | Co (Cobalt) | Κοβάλτιο |
10 | Cr (Chromium) | Χρώμιο |
Το προσωπικό του Βιοχημικού Εργαστηρίου αποτελείται από
1 Επιθεωρήτρια Νοσοκομειακού Εργαστηρίου
9 Λειτουργούς Νοσοκομειακού Εργαστηρίου
4 Βοηθούς Νοσοκομειακού Εργαστηρίου